در این فایل آموزشی ۱۱۰ صفحه ای در ابتدا به وظایف و حدود اختیارات بهره برداری پست پرداخته می شود. در ادامه انواع تجهیزات موجود در پستها به همراه کاربرد آنها معرفی می گردند.
وظایف و حدود اختیارات بهره‌برداری پست
اپراتور تنها نیروی انسانی است که با انجام عملیات و بهره برداری از دستگاههای تحت کنترل خود با توجه به مقررات ایمنی و حفاظت خویش و ممانعت از بروز صدمات. به دستگاهها نوعی خدمات مورد نیاز را عرضه می‌کند همانطوری که می‌دانید جهت عرضه کردن این خدمت دستگاههایی که با میلیونها ریال ثروت مملکت تهیه شده در اختیار اپراتور قرار می‌گیرد. سپس بر هر اپراتوری فرض است که آشنایی به تمام دستگاههای مورد عمل خویش داشته و چگونگی عمل و کار دستگاهها را فرا گیرد. این آشنایی یک ضروریات مسلم حرفه اپراتور بوده و می‌بایست قادر به انجام عملیات سریع بر روی دستگاهها باشد، در سیستم برق مواقعی که بیشتر مورد نظر است و اپراتور و می‌تواند معلومات و کفایت خود را در آن به ظهور برساند، مواقع اضطراری و شرایط غیر عادی سیستم می‌باشد، که اپراتور بایستی با ورزیدگی و خونسردی کامل هر چه زودتر بدون فوت وقت شرایط را به حالت عادی، برگردانده و دیگر آن که دستورالعملهای صادر را هر چند وقت یک‌بار مطالعه کرده تا بتواند مفاد آن را در موقع اضطراری که فرصت برای مطالعه مجدد نیست سریعاً بکار برد.
ثبت وقایع و حوادث و شرایط بهره‌برداری
۱ـ ثبت و یادداشت تمام امور اوضاع باید دقیق و صحیح و فوری انجام گیرد و در فرم های مربوط وارد گردد یادداشتها باید تاریخ داشته و ساعت وقوع یا انجام امور ثبت گردد و در مواردی که وقت حادثه و یا اتفاق مشخص نیست وقتی را که اولین بار جلب توجه کرده یادداشت شود.
۲ـ ثبت زمان بر اساس ۲۴ ساعت بوده و از نصف شب ساعت ۰۰: ۰۰ شروع و به نصف شب و روز بعد ساعت ۲۴٫۰۰ ختم می‌گردد.
مثلاً پنجاه و دو دقیقه بعد از نصف شب چنین است ۰۰٫۵۲ ثبت عملیات سیستم، از جمله مواردی که باید ثبت شوند عبارت است:
الف ) تمام دستورات و عملکرد گروه‌ها که وارد یا خارج می‌شوند. با مشخصات گروه مربوطه.
ب ) تمام دستورات و پیام‌های که توسط مرکز کنترل دسپاچینگ اعلام می‌گردد با ذکر مشخصات
پ ) باز و بستن کلیدهای و سکسیونرها با ذکر دلیل یا علت آن.
ت ) دریافت یا صدور تضمین های حفاظتی یا حفاظت فوری و یا کارتهای خطر.
ث ) هر گونه موفقیت با کار در نزدیکی یا روی دستگاههای برقدار همراه با نوع کار قبلاً بایستی طبق برنامه و با موافقت و هماهنگی مرکز کنترل دیسپاچینگ باشد.
ج ) در خواستهای انجام نشده.
چ ) هر گونه اختلال یا قطعی در سرویس برق یا کم کردن اجباری برق با دلائل مربوط
ح ) گزارشهای وضع هوا در نقاط مختلف منطقه
خ) هر گونه عیب و نقص مشاهده شده، یا گزارش شده در دستگاهها و وسائل
د ) هر گونه وسیله‌ای که جهت تعمیر یا بعلل دیگر از مدار خارج می‌شود و همچنین وقتی که دوباره آماده و در مدار قرار می‌گیرد.
ذ ) اشتباهات عملیاتی
ر ) تعویض نوبتکاران مطابق با قوانین مربوط
ز ) بازرسی دوره‌ای ایستگاه
هـ ) وقایعی که طبق مقررات دیگر باید ثبت گردد.
شرایط تعویض شیفت:
۱ـ هنگام تعویض اپراتوری که می‌خواهد شیفت را ترک کند باید:
الف ) گزارشی با شرح کافی برای آشنا نمودن اپراتوری که سر خدمت می‌آید با تمام اوضاع ایستگاه و تضمین‌های حفاظتی و حفاظت فوری کارتهای اخطار و احتیاط و موارد لازمی که باید در حین تعویض به اطلاع اپراتور جدید برسد تهیه نماید و زمان تعویض شیفت را باید گزارش و امضاء نماید. که خلاصه این گزارش در دفتر ثبت روزانه ایستگاه باید وارد گردد.
ب ) اپراتور شیفت باید شخصاً توجه اپراتور جدید را به هر نوع موضوع مهم و حیاتی جلب نموده و توضیح کافی داده و اگر لازم باشد برای درک بیشتر محلهای مورد نظر را به او نشان دهد.
ج ) امور ثبت شده را در پایان با ذکر تاریخ و ساعت امضاء نماید.
هنگام تعویض شیفت اپراتوری که سر خدمت می‌آید باید:
الف ) گزارش خلاصه اوضاع را که توسط اپراتور قبلی تهیه و امضاء شده مطالعه و امضاء شده مطالعه نماید.
ب ) هر جا از ایستگاه را که به نظر خودش یا اپراتور قبلی لازم باشد بازرسی نماید.
۳) تشریفات تعویض شیفت موقعی کامل است که اپراتور جدید گزارش اوضاع و احوال ثبت شده و سایر توضیحات دیگر را برای به عهده گرفتن شیفت کافی دانست و قبول نماید، در این صورت باید گزارش را امضاء نمود و زمان تحویل گرفتن را در گزارش ثبت نماید.
۴) تا قبل از امضاء خلاصه گزارش و تحویل گرفتن کار ـ اپراتور جدید باید هیچگونه عمل قطع و وصل انجام ندهد و هیچگونه اطلاع و پیام تلفنی با خارج، مبادله ننماید، مگر این که با دستور و راهنمایی اپراتوری که در سر نوبت هست. (اپراتور وقت)
۵ ) اپراتور نباید بدون اطلاع و اجازه مقام مسئول جابجایی در شیفت انجام دهد.
۶) در صورتیکه یکی از اپراتورهای قبلی تشخیص دهد که نوبت‌کار جدید برای انجام امور ایستگاه به طور ایمن و بهره وضع مناسب ندارد باید از تحویل شیفت خود امتناع کرده و فوراً مراتب را به مسئول ایستگاه یا مقام مسئول اطلاع داده و کسب تکلیف نماید.
۷) کمک از اپراتوری که سر خدمت نیست:
اگر اشکالاتی پیش آید و اپراتور نوبتهای دیگر در ایستگاه باشد در صورت تقاضای اپراتور سر خدمت باید به او کمک نماید.
دستورالعملها
با رشد دائمی مصرف و به موازات آن با افزایش قدرت تولید و گسترش شبکه انتقال ضوابط و سیاستهای بهره‌برداری نیز تا حدی تغییر می‌کند با لطبع دستورالعملهای ثابت بهره‌برداری که خط مشی بهره برداری سیاستهای اجرایی و همچنین چارچوب فی‌ما بین کادر مستقر در مرکز کنترل قسمت برنامه‌ریزی و مطالعات سیستم دیسپاچینگ ملی ـ مراکز دیسپاچینگ مناطق و پرسنل بهره‌برداری پستها و نیروگاهها را تعیین می‌کند که هر گونه تغییر یا اصلاح دستورالعملهای موجود با صدور دستورالعملهای جدید کتبا از طریق مدیریت دیسپاچینگ و مخابرات شرکت توانیر یا سازمان برق ایران به یگانهای زیربط ابلاغ خواهد شد.
مسئولین پستها و نیروگاهها موظفند این دستورالعملها را در اختیار پرسنل بهره برداری قرار داد و اصلاحات و تغییرات بعدی را نیز به همه کارکنان زیربط ابلاغ نماید. پرسنل بهره‌برداری موظفند از مفاد کلیه دستورالعملها با اطلاع بوده و در صورت برخورد با هر گونه ابهام در تفسیر آنها میتوان مراتب را از طرف واحد مربوط به سازمان برق ایران اطلاع داد و احیاناً توضیحات تکمیلی را دریافت دارند.
تعیین حوزه عملیاتی ـ وظایف و تقسیم مسئولیتها در کار بهره برداری شبکه:
هدف از تدوین دستورالعملها، تعیین حوزه عملیاتی، حدود مسئولیتها و وظایف دیسپاچینگ ملی و مناطق ایستگاهها و نحوه ارتباط بین آنها می‌باشد.
۱ـ حوزه عملیات دیسپاچینگ ملی . مناطق:
ـ کلیه نیروگاه و پستها مربوط، پستها و خطوط ۲۳۰ و ۴۰۰ کیلو ولت تحت کنترل مستقیم دیسپاچینگ ملی باشد.
ـ کنترل عملیات کلیه پستها و خطوط پایین تر از ۲۳۰ کیلو ولت هر منطقه تحت نظارت دیسپاچینگ آن منطقه می‌باشد.
حدود وظایف و مسئولیتها
وظایف و مسئولیتهای بهره برداری از شبکه پیوست به شرح زیر بین قسمت مطالعات سیستم و برنامه ریزی و مراکز کنترل دیسپاچینگ ملی و مناطق و ایستگاهها تقسیم می‌شود.
۱ ـ ۲ ) مسئولیتها و وظایف قسمت مطالعات سیستم و برنامه‌ریزی عهده‌دار وظایف ذیل می باشند.
قسمت مطالعات سیستم و برنامه‌ریزی عهده‌دار وظایف ذیل می‌باشند.
الف ) پیشی بینی بار مصرفی و برنامه ریزی اقتصاد تولید نیروگاهها
ب ) مطالعه و بررسی امکانات، محدودیتهای شبکه و تدوین دستورالعملهای ثابت و موقت بهره برداری
پ ) برنامه ریزی اقتصادی تعمیرات و خروجیهای حوزه عملیات دیسپاچینگ ملی.
ت ) نظارت در برنامه ریزی قطعیها و خروجیها در حوزه عملیات دیسپاچینگ ملی
ث ) تهیه و تکثیر دیاگرامهای عملیاتی ایستگاههای تحت پوشش دیسپاچینگ مناطق.
ج ) تهیه و جمع‌آوری و تنظیم اطلاعات و آمار بهره‌برداری
چ )نظارت و کنترل بر تهیه اطلاعات و تنظیم فرمهای آماری دیسپاچینگ مسئولیتها و وظایف مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی:
مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی رهبری عملیات را در سیستم بهره پیوسته عهده‌دار می‌باشد. مسئول شیفت مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی مستقیماً و یا از طریق مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق در کلیه مواقع بخصوص به هنگام بروز حوادث دستوراتی در حدود اختیارات به مسئولین ایستگاهها صادر می‌نماید و مسئولیت نهایی عملیات در موارد ذیل بعهده مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی می‌باشد.
الف ) کنترل فرکانس شبکه بهم پیوسته
ب ) کنترل ولتاژ شبکه تحت پوشش دیسپاچینگ ملی
پ ) تصویب نهایی کلیه خروجیها در حوزه تحت کنترل دیسپاچینگ ملی
ت ) کنترل بار کلیه خطوط خروجیها موجود در حوزه عملیاتی دیسپاچینگ ملی
ث ) بهره‌برداری اقتصادی از منابع تولید
ج ) ارزیابی و تصمیم گیری در مورد در خواست خروجیهای بدون برنامه در همان شیفت در حوزه عملیات دیسپاچینگ ملی.
چ ) نظارت و ایجاد هماهنگی بین مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق
مسئولیتها و وظایف مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق
دیسپاچینگ هر منطقه ضمن آگاهی از عملیات خود ملزم به اجرای وظایف از طرف دیسپاچینگ ملی می‌باشد.
الف ) کنترل ولتاژ شبکه تحت پوشش دیسپاچینگ مناطق
ب ) تصویب نهایی کلیه خروجیها در حوزه تحت کنترل باطلاع دیسپاچینگ ملی
پ ) تهیه گزارش حوادث، قطعیها و خروجیها در حوزه عملیاتی شامل واحدهای تولیدی و ایستگاههای تحت کنترل
ج ) تهیه و جمع آوری کلیه اطلاعات و آمار فنی منطقه و تکمیل و ارسال فرمهای مورد نیاز دیسپاچینگ ملی.
د ) برنامه ریزی قطعیها و خروجیها در حوزه عملیاتی دیسپاچینگ مناطق
تبصره ۱ ـ کنترل فرکانس شبکه‌های مجزا تحت نظارت دیسپاچینگ ملی به عهده دیسپاچینگ مناطق می‌باشد.
۲ ـ در صورت جدا شدن قسمتی از شبکه با نظارت دیسپاچینگ ملی به عهده دیسپاچینگ مناطق می‌باشد.
۳ ـ مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی می‌تواند در کلیه شرایط بهره‌برداری نرمال یا اضطراری کلیه یا قسمتی از اختیارات خود را در رابطه با کنترل ایستگاههای تحت پوشش به مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق تعویض نماید.
مسئولیتها و وظایف ایستگاهها در رابطه با مراکز کنترل:
مسئولین ایستگاهها علاوه بر اجرای دستورالعملهای داخلی و تعمیراتی ملزم به اجرای موارد ذیل می‌باشد.
الف ) تشخیص و تصمیم گیری در مورد مساع بودن شرایط بهره برداری از خطوط واحدها، ترانسفورماتور و سایر تجهیزات ایستگاه خود با ر نظر گرفتن تنظیمات محدودیتها و عیوب
ب ) اجرای دستورات صادره از طرف مرکز کنترل با توجه به بند فوق.
پ ) تنظیم با راکتیو و راکتیو مورد در خواست مرکز کنترل بر روی واحدها با حداکثر راندمان ممکن.
ت ) مطلع ساختن برنامه برنامه ریز خروجیها از وضعیت و محدودیتهای خطوط، واحدها و سایر تجهیزات قبل از تنظیم برنامه خروجی و مسئول شیفت مرکز کنترل قبل از اجرای برنامه.
ث ) گزارش کلیه حوادث و شرایط غیر عادی به مرکز کنترل
ج ) گزارش کلیه مانورهای داخلی موثر در بهره‌برداری از شبکه به مرکز کنترل قبل از انجام آن
چ ) گزارش نحوه انجام مانورهای در خواست شده از طرف مرکز کنترل قبل از انجام آن
ج ) تهیه اطلاعات فنی و تکمیلی فرمهای آماری دیسپاچینگ
۳ ـ نحوه ارتباط با مرکز کنترل دیسپاچینگ و اجرای صحیح دستورالعملها، نحوه تماس بین مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی، مراکز کنترل و دیسپاچینگ مناطق و ایستگاه به شرح زیر است.
الف ) مرکز کنترل دیسپاچینگ ملی می‌تواند در کلیه موارد مستقیماً و یا از طرف مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق با پستها و نیروگاهها تماس گرفته و دستورات خود را ابلاغ نماید.
ب ) مراکز کنترل دیسپاچینگ مناطق می‌توانند با کلیه پستها و نیروگاههای منطقه مربوط تماس و در حدود اختیارات دستورات خود یا پیام دیسپاچینگ ملی را ابلاغ نمایند.
پ ) کلیه نیروگاهها باید جهت کسب تکلیف، اعلام وضعیت و یا دریافت برنامه‌های خروجی و تعمیراتی خود مستقیماً و در صورت عدم ارتباط از طریق دیسپاچینگ مناطق باد دیسپاچینگ ملی تماس برقرار نمایند.
ت ) پستهای تحت پوشش دیسپاچینگ ملی باید جهت اعلام وضعیت، کسب تکلیف و یا دریافت برنامه‌های خروجی و تعمیراتی خود از طریق دیسپاچینگ مناطق دیسپاچینگ ملی تماس بگیرند.
لازم به ذکر است که دستورات صادره از طرف دیسپاچینگ ملی مقدم بر دستورات واصله از طرف دیسپاچینگ های مناطق می‌باشد.
(ثبت آمار و ارقام ایستگاه)
ثبت آمار و ارقام پستها فشار قوی قسمت مهمی از محاسبات را در بهره‌برداری از سیستمهای تولید و انتقال نیرو را تشکیل می‌دهند.
و به همین منظور جهت بهره‌برداری صحیح و اصولی و نمونه‌گیری از وضعیت پستهای فشار قوی در حال بهره برداری در مدت تمام ۲۴ ساعت، ثبت ارقام و آمار به طور مدون در هر ساعت از مقدار با راکتیو و راکتور، ولتاژ و جریان ترانسفورماتورهای قدرت، و ترانسهای کمکی و همچنین خطوط تغذیه کننده پست و فیدرهای خروجی به عنوان قسمتی از دستور کار روزانه اپراتور پست می‌باشد.
به جهت اینکه از موقعیت کار پست در شرایط نرمال علاوه بر بالا بردن طول عمر در دستگاهها و تجهیزات نصب شده، و دادن اطلاعات لازم برای برنامه ریزی واحدهای تعمیراتی، اپراتور میتوان با کنترل مداوم ولتاژ و فرکانس نرمال و همچنین دمای سیم پیچهای ترانسفورماتورها و دمای روغن خنک کننده و نیز نظارت و کنترل بر سایر قسمتهای پست، بهترین راندمان و اقتصادی‌ترین شرایط کار را برای ایستگاه تحت کنترل خود را فراهم آورده و ایمن ترین وضعیت برق رسانی را بدون وقفه‌ای در قطع برق مشترکین در ایستگاه را داشته باشد.
به همین لحاظ برای ایجاد کنترل مطمئن فرمهای آماری که برگ آن برای ۲۴ ساعت به صورت یک جدول منظم جهت ثبت گزارش بهره برداری تنظیم گردیده و توسط واحد بهره برداری در اختیار اپراتور قرار داد می‌شود. که هر ساعت ارقام و آمار و اطلاعات مشروحه زیر را با قرائت صحیح سیستمهای میترینگ ثبت گردد.
الف ) گزارش وضعیت خطوط تغذیه کننده ایستگاه (خطوط ورودی)
۱ ـ ولتاژ هر سه فاز خط R – S- T ثبت گردد.
۲ ـ آمپر هر سه فاز R – S- T ثبت گردد.
۳ـ با راکتیو خط MW
۴ـ بار راکتیو خط Mvar.
به تعداد خطوط تغذیه کننده ستون مربوط به قسمت ارقام برای هر ایستگاه در نظر گرفته شده است.
ب ) گزارش وضعیت ترانسفورماتورها (ترانسهای قدرت و ترانسهای کمکی و زمین)
۱ـ ولتاژ خروجی ترانسفورماتورهای قدرت (طرف فشار ضعیف)
۲ ـ جریان خروجی ترانسفورماتورهای قدرت (طرف فشار ضعیف)
۳ـ با راکتیو ترانسها MW
۴ـ بار راکتیو ترانسها Mvar.
۵ـ وضعیت تاپ چنجر
۶ـ شماره کنتوروتپ
۷ـ دمای روغن
۸ـ دمای سیم پیچها
۹ ـ دمای ترانس زمین
۱۰ ـ دمای ترانس
ج ) ثبت گزارش وضعیت ترانسهای کمکی
۱ـ ولتاژ خروجی ترانس
۲ـ جریان هر سه فاز قسمت فشار ضعیف
۳ـ با راکتیو
۴ـ بار راکتیو
۵ـ وضعیت تپ چنجر
۶ـ شماره کنتور تپ چنجر
۷ـ دمای روغن
۸ـ دمای سیم پیچ
د ) ثبت گزارش وضعیت فیدرهای خروجی پست:
۱ـ ولتاژ خط
۲ـ جریان هر سه فاز خط
۳ـ باراکتیو
۴ـ بار راکتیو
به تعداد فیدرهای خروجی پست مشخصات هر خط در ردیف جدول تنظیم گردید.
و ) ثبت وضعیت سیستم جریان DC (جریان مستقیم)
۱ ـ ولتاژ باطری شارژر ۱۲۷ ولت
۲ـ ولتاژ تغذیه کمکی DC = 48 ولت
هـ ) هوای فشرده فشار کم kg / cm۲
هوای فشرده فشار زیاد kg / cm۲
ی ) دیزل اضطراری:
۱ـ ولتاژ خروجی ژنراتور اضطراری
۲ ـ جریان
۳ ـ فرکانس
۴ ـ فشار روغن دیزل
